VĂN CHƯƠNG

"Con ngựa già của chúa Trịnh" là truyện ngắn đầu tay nổi tiếng của nhà văn Phùng Cung đăng trên báo Nhân Văn số 4, tháng Mười 1956. Với ngụ ý chê trách một số nhà văn viết lách theo định hướng, đương nhiên, ông bị đình chỉ công tác. Mặc dù vậy, ông vẫn viết truyện dù không in ở đâu. Tới năm 1961, ông tập hợp bản thảo vài chục truyện ngắn đưa cho một số bạn văn chương đọc. Thật không may, tập bản thảo tới tay lãnh đạo. Ông bị bắt và bị giam mất 12 năm trong các nhà tù Hỏa Lò, Bất Bạt, Yên Bái, Phong Quang. Năm 1973, nhà văn Phùng Cung được trả tự do. Thời điểm này, dù cuộc sống cơ cực nhưng ông vẫn sáng tác. Chuyện sáng tác của ông được nhà văn Phùng Quán mô tả lại như sau: “Sau mười hai năm cách ly đời thường, Phùng Cung như xa lạ với môi trường văn nghệ. Được trả lại tự do, việc đầu tiên là anh cùng với vợ sửa lễ "Tạ ơn cao rộng cho được sống để trở về quê quán". Rồi yên phận hẩm hiu, anh tránh thật xa mùi bút mực. Anh xoay trần làm nghề đập đinh, phụ với vợ thêm nghề bánh rán, nuôi ba đứa con trai đang sức ăn, sức lớn. Song hình như mùi dầu nhờn, gỉ sắt, mỡ rán vẫn không át được mùi bút mực. Những lúc rảnh tay, anh ngồi buồn thiu, thỉnh thoảng chấm ngón tay vào đáy chén trà cặn, viết một từ gì đó lên mặt bàn". Chân Dung Kẻ Sĩ trân trọng giới thiệu lại Con ngựa già của chúa Trịnh của nhà văn Phùng Cung dưới đây

Thương nhớ đồng quê là truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp viết năm 1992. Đến năm 1995, Đài NHK của Nhật Bản đã tài trợ toàn bộ kinh phí để đạo diễn Đặng Nhật Minh chuyển thể truyện thành kịch bản phim điện ảnh. Bộ phim sau đó thắng nhiều giải thưởng danh giá của Việt Nam cũng như một số liên hoan phim quốc tế khác.

Chân Dung Kẻ Sĩ: Hoàng Đạo (Nguyễn Tường Long) cùng với Thạch Lam là hai người em của nhà văn Nhất Linh (Nguyễn Tường Tam). Với chủ trương chống Pháp và lật đổ triều đình Huế. Ông tham gia viết cho tờ Phong Hóa của anh trai Nhất Linh. Năm 1936, tờ Phong Hóa bị thực dân Pháp đóng cửa do Hoàng Đạo viết bài đả kích Tổng đốc Hà Đông Hà Trọng Phu. Đến năm 1940, Hoàng Đạo, Khái Hưng và Nguyễn Gia Trí bị thực dân Pháp bắt đày lên Sơn La. Truyện ngắn Tiếng Đàn sau đây rút từ tập truyện cùng tên của nhà văn Hoàng Đạo xuất bản năm 1941.

Làm Nũng là truyện ngắn đăng trên Tiểu thuyết thứ bảy (Tập mới) của nữ nhà văn tiền chiến Mộng Sơn (1916-1992). Nhà văn Nguyễn Vỹ kể: Mộng Sơn, bước chân vào làng văn một lượt với Anh Thơ, nhưng lớn hơn tác giả "Bức tranh quê" vài ba tuổi. Lúc đầu, nàng lấy bút hiệu là Sơn Tiên, Vũ Thị Mai, rồi đổi lại là Mộng Sơn sau khi đã đăng vài ba bài thơ khả ái trên báo Đông Phương của Lan Khai... Nàng là con gái thứ hai của một ông quản lý đồn điền ở Chũ (Phủ Lạng Thương), và có một căn bản học thức tạm đầy đủ. Nàng có vẻ đẹp rắn rỏi...Tuy là một gái trẻ trung nhưng thích ở miền rừng núi hoang dã hơn là ở thành thị, thích văn thơ, đọc sách và tư tưởng triết lý hơn là trang điểm và các thú vui vật chất nơi phồn hoa. Mộng Sơn rất thông minh, nhưng không phóng túng, mà cũng không giản dị ngây thơ như Anh Thơ. Nàng không đùa cợt với ái tình và không để tình cảm làm chủ lý trí. Lý tưởng của nàng là đem nữ tính đa cảm của mình ra phụng sự cho nhân loại...Mộng Sơn khác hẳn các thiếu nữ "lãng mạn" của thế hệ tiền chiến là ở chỗ đó.

Trăng nơi đáy giếng là truyện ngắn của nhà văn xứ Huế Trần Thuỳ Mai. Dựa trên truyện ngắn này, biên kịch Châu Thổ đã chuyển thể thành kịch bản của bộ phim điện ảnh cùng tên Trăng Nơi Đáy Giếng vào năm 2008. 

Chân Dung Kẻ Sĩ: Nguyễn Thị Minh Ngọc là cây bút bạc tỷ người Bà Rịa của ngành viết lách. Văn chương, kịch bản phim hay kịch bản sân khấu, chị viết bất cứ thể loại nào miễn là có người yêu cầu chị viết, dù đó là bà bầu sân khấu như Kim Cương, hay đạo diễn điện ảnh Bùi Thạc Chuyên. Từ Việt Nam tới Pháp, Mỹ, thậm chí kịch bản của chị có mặt tận sân khấu Broadway danh tiếng.
Chị cũng viết văn và viết rất hay. Truyện ngắn Kính thưa anh tổng thư ký thắng giải của Thành đoàn, báo Tuổi Trẻ năm 1981. Quán trọ thắng Giải truyện ngắn hay của Kiến Thức Ngày Nay năm 1993. Nắng chiều thắng Giải truyện ngắn của báo Phụ Nữ TP.HCM năm 1986. Chung vách thắng Giải truyện ngắn của báo Văn Nghệ TP.HCM năm 1988. Trinh Tiên thắng Giải Văn học tuổi 20 của NXB Trẻ và Hội Nhà văn TP.HCM năm 1995. Đặc biệt, tập truyện Năm đêm với bé Su thắng Giải A Văn học thiếu nhi của NXB Kim Ðồng và Hội Nhà văn Việt Nam năm 1996. Tiền thưởng của Năm đêm với bé Su trị giá 15 cây vàng, đủ để chị mua được một căn hộ nhỏ tại TPHCM.

Sông phù sa là truyện ngắn được giải ba giải thưởng của Hội nhà văn năm 1995 của Đào Phong Lan: Chiều đó, anh lên xe vào Ban Mê Thuột. Sau nửa tháng trời lặn lội dò hỏi khắp nơi, anh xông vào căn chòi lá nằm ở góc rẫy trồng lèo tèo vài cây đậu, cây bắp. Anh rút con dao găm sáng loáng đặt đánh cộp trên bàn trước hai khuôn mặt tái ngắt, đang run lẩy bẩy: Tụi bay muốn về hay muốn tao đâm cho mỗi đứa một nhát? Thằng con trai mồ hôi nhỏ giọt, đứa con gái níu tay anh oà lên khóc: - Nhưng... tụi em thương nhau, em không muốn xa ảnh.

Người ta bảo cưới vợ cưới chồng cấm kỵ vào tháng bảy mưa ngâu, nếu không sẽ lại như Ngưu Lang _ Chúc Nữ, biền biệt mỗi người một phương.