VĂN CHƯƠNG

Chân Dung Kẻ Sĩ: Độc giả thường biết tới Dế Mèn Phiêu Lưu Ký của nhà văn Tô Hoài, tất nhiên, không sai, đó là một kiệt tác của ông. Nhưng nhà văn Tô Hoài cũng đã để lại một gia tài văn học khổng lồ với hơn 160 cuốn sách, trong đó nhiều cuốn được tái bản nhiều lần, được dịch ra tiếng nước ngoài, và không ít trong số ấy, cũng là những kiệt tác.
Nhà văn Tô Hoài, theo nhà văn Đỗ Chu mô tả là “đứng chống đòn gánh, dưới chân là hai quang sách nặng” và những tác phẩm của Tô Hoài là những tòa ngôn ngữ khiến ông phải đứng khép nép. 
Còn Hoàng Ngọc Hiến, trong lời giới thiệu một tập truyện ngắn của nhà văn Tô Hoài, đã viết:
Một lần Hội nghị nhà văn trẻ, nghe giới thiệu nhà văn Tô Hoài lên phát biểu ý kiến, cả hội trường im phăng phắc. Trái với sự chờ đợi của mọi người, nhà văn lão thành lên diễn đàn chỉ để nói với các nhà văn trẻ một câu: “… chừng nào chưa phân biệt được “mồm” và “miệng” thì đừng có cầm bút… ”. Tôi thiết nghĩ các bạn trẻ háo hức viết văn nên tìm đọc Chuyện đầm sen Đền Đồng Cổ , đọc xong mà nhận ra được vốn ngôn từ của mình sao mà nó nghèo nàn, thảm hại, xô bồ đến thế thì dù có tiến hay thoái cũng là một sự thức nhận hết sức có ích.

- Trời ơi là trời! Oan ức ơi là oan ức! Bất công ơi là... - Im ngay! - Vợ tớ quắc mắt, cô ta vốn biết thừa trò ăn vạ này của tớ - Anh tru tréo lên làm gì thế hả? Tôi nói cho anh hay, bàn tay anh bé lắm, không che được mặt trời đâu! Bộ anh tưởng tôi không biết anh quen với con X từ hồi cả hai đi công tác chung với nhau ở Nha Trang hả? Thậm chí tôi có thể nói chính xác mối quan hệ này kéo dài đã được sáu tháng tám ngày...

Chân Dung Kẻ Sĩ: Tiếng đập cánh của chim thần là truyện ngắn trong tập truyện cùng tên của nhà văn Nguyễn Quang Thiều. Truyện từng được dịch sang tiếng Na Uy, in trong Flerstemt (Đa giọng nói), do Bộ văn hóa và Hội dịch thuật Na Uy xuất bản năm 2003.

Nói rồi cô hất mạnh mái tóc cắt ngắn ra phía sau, bước đi luôn. Dáng cô đi thoăn thoắt như không phải để cho mau tới điểm trước mặt mà cho mau xa cái điểm sau lưng. Bước lên cầu treo, bước chân cô hơi dừng lại... ngập ngừng rồi lại đi nhanh hơn. Cái thân hình con gái cân đối, uyển chuyển sớm chìm dần vào sương.

Tôi không biết nó xuất hiện đã bao lâu rồi trước đó. Lẽ ra tôi đã phải leo lên mái nhà sớm hơn, như mọi ngày, để đáp lưng trần xuống cái mái tôn quen thuộc ấy, nơi mà tôi chỉ buộc phải rời khỏi đó vào những đêm mưa. Nếu không, thì tôi đã được chiêm ngưỡng lâu hơn nữa cái cảnh tượng cực kỳ hiếm hoi chỉ diễn ra sau hàng bao nhiêu đời người. Nhưng tối hôm đó, tôi đã bất chợt chợp mắt, không chỉ vì mệt mà còn vì cái lạnh đầy quyến rũ tỏa ra từ những mái tôn nghiêng nghiêng hai mươi ba độ rưỡi ấy.

Nhà văn Bảo Ninh: Tôi luôn bị như thế. Tôi muốn nói mình đặc biệt nhớ truyện đó. Đặc biệt nhớ vì…tiếc cho mình. Xưa, tôi không ít dịp ở trong huống cảnh từa tựa cảnh của Sang sông. Quả thực cũng từng nhen ý tưởng viết về một chuyến đò. Và nhất là, cái chi tiết cốt lõi của Sang sông, tôi cũng đã từng lâm vào, không hẳn y hệt, nhưng na ná. Cho nên khi đọc Sang sông, tôi thấy tiếc ghê. Thậm chí nghĩ, truyện này lý ra là của mình. Ở đời có loại truyện ngắn như thế, ai đọc rồi cũng thấy là sao mà viết dễ và dễ viết đến như vậy, mình cũng viết được; vậy nhưng, lại không tài nào có một ai khác ngoài tác giả có thể nhận ra, nghĩ ra, viết ra nổi.

VNQĐ: Nói đến Nguyễn Bản, người ta thường nhắc tới truyện Ánh trăng. Tất nhiên, Ánh trăng là một truyện hay, đã được dịch ra tiếng Pháp trong tập Terre des éphémeres (Xứ sở của những con phù du) và Vietnam News dịch ra tiếng Anh. Nhưng có những bạn đọc còn thích những truyện khác hơn như: Bức tranh màu huyết thạch, Mùi tóc Thảo, Hành hương giữa hai bờ lau cháy... và nhất là Rừng đêm cuối năm. Bản thân tác giả cũng thích truyện này hơn. Vì sao ư? Vì nó được in ở nhiều tập truyện ngắn tuyển chọn và có những tình tiết gắn liền với tác giả như: Một phụ nữ người Tày ấn con mèo vào lòng tác giả bảo: “Anh bế nó đi” và chuyện ngủ đêm nhờ ở bìa rừng với những hổ, dơi là có thật. Tuy nhiên chủ nhà là hai vợ chồng người kiểm lâm nghèo, không con cái. Ngoài ra, khi in ở báo Văn nghệ, một nữ biên tập viên đã trách tôi: “Sao anh ác thế, không cho họ vào với nhau?” Tôi cười: “Nếu là em, em có cho không?”. “Em cho ngay!”. Tôi cũng trách tôi lắm chứ. Nhưng biết làm sao! Nhân vật có đời sống riêng của nó, không ai ép được. Giống như đêm Dumas cho Porthos chết, rồi khóc nức nở. Dumas con hỏi: “Sao bố khóc?”. “Porthos chết rồi!”

Anh Liểu dẫn dụ được chị bằng một đống vỏ kèn lá ngoài thung, chị theo tiếng nhạc anh heo hút cả đêm ngoài hang đá. Rồi anh mở lối vào hang, không phải bằng rìu bằng búa mà bằng trí tò mò tuổi trẻ, bằng cả cái nhìn thách thức và khuyến khích của chị trước chúng bạn bản xa bản gần.