VĂN CHƯƠNG

Chân Dung Kẻ Sĩ: Nhà văn Trần Quang Vinh sinh năm 1949, học chuyên toán nhưng lại gắn bó với nghiệp văn bằng truyện ngắn đầu tay “Đầm ma” in trên Báo Văn nghệ Hạ Long cuối năm 1989. Ngay lập tức, “Đầm ma” đã gây xôn xao dư luận vùng mỏ Quảng Ninh. Câu chuyện vừa thực vừa ảo nhưng lại phơi bày sự thật trần trụi về nhân vật lãnh đạo của một thị xã. Đầm Ma đã thành công và được độc giả yêu mến nhưng cũng khiến nhà văn phải chịu hệ lụy. Ông đã phải rời xa quê hương vào Vũng Tàu và đi tiếp con đường văn chương tại đây. 

Mẹ nuôi con biển hồ lai láng Con nuôi mẹ kể tháng kể ngày Chân Dung Kẻ Sĩ: Những người đi ở của Bùi Ngọc Tấn hóa ra là cha là mẹ của những đứa con ở trong thành phố. Đó là ba nhân vật ông Hào, ông Huyên, bà Tuyết, vì thương con phải rời xa quê nhà, đi chăm con cho những đứa con trai con gái của họ. Vẫn im lặng. Rồi như nghĩ ra điều gì, ông Hào bỗng hạ giọng thì thào, làm ra vẻ bí mật, sợ sệt: - Thế thế bây giờ nhà chủ có đứa nào ở nhà không? - Cái gì? Nói to lên nào. Ông Hào thì thào khẽ hơn trước: - Chủ nó đã có đứa nào về chưa? Bà Tuyết đã hiểu. Bà phá lên cười: - Chủ nó chưa về!

Ông Phó Nhụy hỏi bạn chài: - Tiếng ai nhỉ? Nghe giọng lạ gớm. Mà sao họ biết thuyền mình? Đoạn cất cao tiếng: - Tôi Phó Nhụy đây. Thuyền bên ấy cũng vừa tháo tố đó phải không? Có biết đây là đâu không? Bên kia đáp: - Ngang Cương Gián. Giờ phải đi xế lên mà vô lạch. Trên thuyền ông Phó Nhụy, người bàn cãi lao xao. Gió thổi từ phía nam, sao thuyền lại giạt xuống ngang Hà Tĩnh được?

Sinh nhớ cái đêm Thục rời bỏ Nghĩa trở lại với mình. Anh đứng ngoài hiên nhà Nghĩa phấp phỏng chờ. Sinh bị ướt sũng khi đội mưa đến đây. Anh đứng run cầm cập, nghe rõ tiếng trong nhà đang thu dọn gì đó. - Thục đem cái màn đôi đi. Tôi vẫn còn cái màn cá nhân - Tiếng Nghĩa. - Biết làm sao bây giờ, hả trời? Sao chưa đích xác mà họ đã báo tử, để bây giờ ra nông nỗi này - Thục như kêu lên. - Ngày xưa thì bảo tại trời. Bây giờ thì chẳng biết tại ai. Thôi thì Thục cứ về với người ta. May mà chúng mình chưa có con, đỡ phiền toái. Giấy hủy bỏ hôn ước tôi làm xong rồi đây. Thục cầm lấy. - Anh... Để rồi em nói với anh Sinh. - Anh sẽ là anh cả của chúng em. Thỉnh thoảng anh sang chơi. - Thế sao tiện. Thục đừng bận tâm về tôi nữa. Rồi tôi sẽ đi khỏi đây. Tôi đã đổi nhà cho chú Quýnh ngoài bãi rồi. Mà chưa biết chừng tôi sẽ lên chỗ bà cô ở Thái Nguyên. Thục cố quên chuyện cũ đi. - Sao anh phải khổ thế? Anh làm thế chúng em có tội... - Thục khóc. - Thôi Thục về đi. Tôi không thể đưa tiễn được. Cánh cửa hé mở. Thục đầu trần khoác túi vải, ào ra ngoài trời mưa, như trốn chạy. Sinh đuổi theo đến đường cái, giữ Thục lại, ôm xiết lấy cô. Anh đã tìm lại được Thục của anh, không phải Thục trong những giấc mơ giữa rừng lạnh, dưới những trận bom rải thảm; với cảm giác của một người đói đến phát sốt trong cơn ngủ mê ăn ngấu nghiến những thức ngon nhưng vô vị như nhai giấy; mà là Thục với thân hình ấm mềm ngày trước. Nhưng Thục gỡ tay anh, thở hổn hển: "Giữa đường, người ta thấy, dơ lắm". Rồi cô xách cái túi chạy lên trước.

Chân Dung Kẻ Sĩ: Nhà văn An Giang Anh Đức (Bùi Đức Ái, 1935-2014) được nhiều người biết đến với Một chuyện chép ở bệnh viện, được dựng thành phim Chị Tư Hậu năm 1962, Hòn Đất, được dựng thành phim cùng tên năm 1983. Năm 2000, nhà văn Anh Đức đã được nhà nước trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, gồm hai tác phẩm kể trên cùng với Bức thư Cà Mau. Chân Dung Kẻ Sĩ trân trọng giới thiệu tác phẩm Con Cá Song của nhà văn Anh Đức, giải nhất cuộc thi truyện ngắn Tạp chí Văn Nghệ năm 1958.

Chân Dung Kẻ Sĩ: Học Bách Khoa, làm trong ngành khí tượng, nhưng sau cùng nhà văn Vương Tâm lại chọn nghề viết ở Báo Hà Nội Mới và công tác tại đây cho đến ngày nghỉ hưu.

Chú Sơn lớn lên bằng nước cháo và những hạt sữa cuối cùng của bà tôi. Chú vừa mút vừa khóc ngằn ngặt, sữa chỉ rớm môi, còn ngực bà tôi thì rát bỏng. Vậy mà chẳng được bao lâu, ông tôi lại bỏ bà tôi vì ngã nắng giữa buổi cày. Bà tôi khóc cạn nước mắt. Nếu không vì 3 đứa con thơ dại thì bà đã liều mà đi theo ông tôi. Từ đó, một mình bà tôi vật lộn với cuộc sống. Ban ngày làm đồng quần quật, tối về xay lúa giã gạo, cám bã lợn gà, cùng cực đến nửa đêm mới ngủ. Gà gáy canh ba đã vội vã thức dậy. Cực nhất là vào vụ gặt, ban ngày cắt lúa ngoài đồng, tối về đập lúa, sàng sảy thâu đêm suốt sáng.

Chân Dung Kẻ Sĩ:Tôi nhìn kỹ nhan sắc đã từng chấm 6/10, nhìn kỹ cô gái tôi đã gia hạn hợp đồng mỗi tháng. Nhan sắc không son phấn có vẻ tiều tuỵ, chỉ đáng 5/10, nhưng cô gái ấy đang nhìn tôi bằng đôi mắt rất thật, đôi mắt rất muốn tha thiết mà vẫn ngượng ngùng không dám. Nó không phải đôi mắt bên B. Cô bỗng cười ảm đạm: - Em tuổi ngựa, ngựa què, mã cùng đồ. - Vậy em kém anh gần hai giáp. - Tên thật của em là Nguyễn Thị Ngọ. Đan Thanh là tên giả, cũng như lông mày, lông mi giả, ngực giả, mông giả, thậm chí có cô tóc giả, răng giả. Chúng ta đến với nhau toàn bằng của giả. - Đúng, chỉ có tâm hồn là thật, nhưng nó xa cách nhau cả nghìn trùng.