VĂN CHƯƠNG

Tôi ôm rương đến xóm Chùa thuê nhà trọ. Xóm Chùa nổi danh tệ nạn xã hội. Những tấm liếp, vải bạt được phủ lên tạm bợ; con đường dẫn vào ngoằn ngoèo, nước từ các hộ thải ra có, nước cống rãnh từ nhà máy bao bì to tướng ngoài đường xì vào cũng đầy. Bạn bè khuyên tôi đừng đến đây. Tôi có gì phải sợ! Tuổi thơ mười lăm năm lăn lóc ở khu chợ nghèo Nghĩa Trung, tám năm tôi cày cục trong thiếu thốn ở làng Châu, ba năm đại học tôi vừa làm vừa học, va chạm với quá nhiều thành phần...

Chân Dung Kẻ Sĩ: Nhà văn Phan Tứ, nổi tiếng với tác phẩm Mẫn và Tôi, là cháu ngoại của chí sĩ yêu nước Phan Châu Trinh. Năm 2000, ông được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt II. Một buổi chợ là truyện ngắn từ tập truyện Về Làng xuất bản năm 1964 của ông.

Lão nghĩ bụng, thằng này thấy quả đỏ tưởng chín, lão nói con dâu lão trót lỡ làng là nói cho qua chuyện, chứ đâu phải con dâu lão đã hư nết. Cái hầm bí mật của con trai lão, đào ngay dưới chân giường vợ nó, chứ đâu xa. Lão phải đuổi khéo thằng Côi về bằng cách nhét vào túi hắn một chai rượu để gọi là tri ân ông phụ tá. Thế là tên phụ tá hộ tịch đi đâu cũng bô bô kháo chuyện làm quà rằng, con Kiều cộng sản tưởng gan vàng dạ sắt hóa ra cũng… he he… cũng “ấy” ra phết. Vậy nó “ấy” cùng thằng nào? Thì còn thằng nào vào đấy nữa, nếu không phải là Lê Phán cán bộ công an tỉnh được phái về “ba cùng” ở ngay trong nhà hàng mấy tháng liền từ lúc chị Kiều ở tù về.

Cuộc khích bác lẫn nhau dẫn đến cuộc phiêu lưu quán nhậu Tư Hiền sáng nay. Thực tình, tôi mới nghe mấy tay nhà báo bẻm mép khoe về cái quán nhậu ngoại thành này chứ đâu dám mon men tới. Tại thằng Tuyến thách: “Đố cậu tìm được cửa hàng ăn nào sang trọng, sạch sẽ như bên ấy, nên tôi liều đưa nó đi, vừa đi vừa hỏi dò đường tới đây.

Chân Dung Kẻ Sĩ: Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ được nhà văn Tô Hoài sáng tác 1952, in trong tập Truyện Tây Bắc (1953), từng được tặng giải Nhất - Giải thưởng hội văn nghệ Việt Nam 1954 - 1955.  Đây cũng là một trong các truyện ngắn của nhà văn Tô Hoài nằm trong danh sách các tác phẩm của ông được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật Đợt 1 năm 1996.  Song hành với tác phẩm văn học gốc còn có bộ phim cùng tên rất thành công của Xưởng phim truyện Việt Nam. Năm 1959, nhà văn Tô Hoài hoàn tất kịch bản phim truyện Vợ chồng A Phủ từ truyện gốc của ông theo yêu cầu của đạo diễn Mai Lộc, một nghệ sĩ Miền Nam tập kết, và được Thứ trưởng Bộ Tuyên truyền là nhà thơ Tố Hữu ký duyệt. Năm 1961, Vợ chồng A Phủ hoàn thành và sau đó trở thành một trong những bộ phim kinh điển của Điện ảnh cách mạng Việt Nam thời bấy giờ, cùng với Con chim vành khuyên, Chị Tư Hậu, Hai người lính. Năm 1972, Vợ chồng A Phủ thắng giải Bông Sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ hai.

Họ thường cãi nhau vì những cớ rất nhỏ nhen, không có nghĩa. Cái đó cũng đã thành một thói quen. Lúc nào họ ngứa miệng, muốn to tiếng, là to tiếng liền. Hàng xóm bốn bên bị nghe chán cả tai, không buồn nghe nữa. Cũng như thế, hôm nay hai vợ chồng anh Duyện cãi nhau làm ầm lên. Ðầu tiên, có gì đâu! Khốn nạn, câu chuyện rắc rối chỉ chớm như thế này:

Chân Dung Kẻ Sĩ: Nam cao sáng tác từ sớm trong thời gian ông vào sống ở Sài Gòn năm 1935. Thời gian này ông có một số truyện đăng trên Tiểu thuyết thứ Bảy, Ích Hữu. Sau hai năm rưỡi ở Sài Gòn, ông trở ra bắc và tiếp tục viết. Nhưng phải tới khi tập truyện đầu tay Đôi lứa xứng đôi, tên trong bản thảo là Cái lò gạch cũ, do Nhà xuất bản Đời mới Hà Nội ấn hành năm 1941, ông mới trở thành một hiện tượng văn học và được độc giả đón nhận cho tới tận ngày nay. Sau này khi in lại (1945), Nam Cao đã đổi tên là Chí Phèo. Năm 1951, trên đường đi công tác, nhà văn Nam Cao bị giặc Pháp phục kích vây bắt và sát hại. Ông hy sinh vào ngày 30 tháng 11 năm 1951, tại đồn Hoàng Đan thuộc làng Vũ Đại, xã Gia Xuân, Gia Viễn (Ninh Bình).

Chân Dung Kẻ Sĩ: Nhà văn Xuân Thiều (1930-2007) được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật đợt 1 năm 2001 và Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật đợt 5 năm 2017. GIÓ TỪ MIỀN CÁT là truyện ngắn từ tập truyện ngắn cùng tên của nhà văn Xuân Thiều được trao Giải thưởng nhà nước.