VĂN CHƯƠNG

Chân Dung Kẻ Sĩ: Nhà văn người Vĩnh Long Phạm Trung Khâu là tác giả của truyện ngắn đầy ám ảnh Tiếng Vạc Sành (đã giới thiệu trên Chân Dung Kẻ Sĩ), đạt Giải Nhì cuộc thi truyện ngắn 1992-1994 của Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Ông còn đạt giải B của Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các hội văn học nghệ thuật Việt Nam với tiểu thuyết Chìa vôi lại hót... Chân Dung Kẻ Sĩ giới thiệu truyện ngắn thứ hai của ông Tình Quạ. "Trong lúc tôi đang khổ sở vì màu vàng thì từ cây xoài thanh ca cũ, con quạ nhẹ nhàng sà xuống đậu trên vai tôi. Tôi ngoái lại mừng rỡ nhìn người bạn cố tri. Bất thình lình, nó dúi mỏ vào miệng tôi cái gì mềm mềm nhơn nhớt. Tôi lấy tay kéo ra. Một con trùn hổ! Xương sống tôi ớn lạnh vì mùi tanh ở đầu lưỡi. Tôi nắm hai chân ném nó xuống đất, nó không té mà còn bay lên đậu trên cành so đũa há mỏ cúi xuống dáo dác nhìn tôi."

Một con thú hung dữ lẽ nào lại rên buồn bã như thế. Tiếng rên của nó trong đêm gió rét cô đơn và tội nghiệp. Phải chăng bà có thể coi nó như một con mèo để có thể mở cửa cho nó vào sưởi. Càng gần sáng, trời càng rét. Sương mù như xóa mất ngôi nhà trên đỉnh đồi. Tiếng rên của con thú mỗi lúc một buồn bã và tội nghiệp. Lòng bà ngổn ngang. Một con hổ quá già không có bầy đàn trong một đêm lạnh giá ở một chốn hoang vu như thế này thật khó sống nổi.

Cho nên tôi biểu cháu Dũng triệu tập hết tiểu đội lại để tôi có ý kiến. Nghe tôi biểu, cháu Dũng coi bộ lạ lắm, nhưng cũng thu xếp tập họp anh em lại ngay. Tôi nói: "- Các con nên biết rằng nhà má nuôi cộng sản từ hồi Tây, từ kháng chiến đánh Tây tới giờ, nhà má chứa bộ đội có chừng một trăm lần. Các con tới ở đây nên coi nhà má như nhà mình, chớ giữ ý giữ tứ kiểu đó là má giận. Cái gì mà nấu trà lại đi quơ chà gai, thiếu chi củi đước củi tràm không chụm. Lần này các con ăn Tết ở nhà má coi như ở gia đình. Tao với con út đã lo đầy đủ. Tối nay, đề nghị tiểu đội trưởng phân công anh em coi chừng nồi bánh tét tiếp má, để má với con út còn lo gói bánh ếch!".

Chân Dung Kẻ Sĩ: Ông Cá Hô là truyện ngắn được nhiều người biết tới của nhà văn Lê Văn Thảo, viết năm 1993. Một phần truyện được xây dựng dựa trên cuộc đời có thật của nhà thơ Lộc Vũ. Năm 1999 truyện Ông Cá Hô càng được biết đến nhiều hơn qua bộ phim cùng tên dài 90 phút, kịch bản được nhà văn Lê Văn Thảo chuyển thể từ chính truyện gốc của ông. Phim do Trần Mỹ Hà đạo diễn, diễn viên Lê Vũ Cầu trong vai ông Cá Hô, lấy bối cảnh tại Hòn Te, nơi sinh sống của nhà thơ Lộc Vũ.

Ðối với chàng thì câu chuyện ấy là câu chuyện thường, câu chuyện tự nhiên, câu chuyện để có chuyện. Song trái lại, về phần Cúc thì có khi cô lại phải cố ý nói ngớ ngẩn một vài câu để chàng tưởng rằng cô thỉnh thoảng vẫn còn điên. Cô muốn thế để đứng trước mặt Giao cô đỡ bẽn lẽn, cái bẽn lẽn tự nhiên của một cô gái tơ đứng trước mặt một chàng tuổi trẻ.

Có khi cả ngày tôi chỉ ngồi nhìn Chị Hoài. Người nhìn không cho thế là sỗ sàng và Chị Hoài cũng không tỏ vẻ ngượng. Hình như Chị Hoài cũng hiểu rằng chị đẹp thật và người đàn bà đã có một khuôn mặt đẹp mà lại không giấu cất được kín đi thì phải cho người chung quanh nhìn cho đến no thì mới phải đạo. Những cái nhìn vô tội ấy cũng chỉ như những cái nghe một câu hát sầu lạnh đượm một vẻ đẹp xa vắng thôi. Thể đến cái lòng yêu đẹp, muốn gần gũi cái đẹp, hiểu đến cái tình lành của tôi và luôn thể muốn cho tôi được thỏa thê ở cặp mắt đang cầu khẩn - Chị Hoài vốn là người tinh ý lắm, - chị giả vờ kêu mỏi, ngả lưng xuống chiếc giường rủ buông nửa lá màn the màu trứng sáo. Chị Hoài nằm xuống để cho tôi được thấy rõ mớ tóc.

Chân Dung Kẻ Sĩ: 92 năm trước, nhà văn Nguyễn Công Hoan viết RĂNG CON CHÓ CỦA NHÀ TƯ SẢN, nói về chuyện một người ăn mày tranh cơm với một con chó tây Bleu d'Auvergne của một nhà tư sản. Nó, một con chó, có giá 370 đồng, và nó bị người ăn mày đánh gãy hai cái răng. "- À, mày đánh gãy răng chó ông, ông chỉ kẹp cho mày chết tươi rồi ông đền mạng. Bất quá ba chục bạc là cùng!"

Chân Dung Kẻ Sĩ: Nhà văn Nguyễn Bá Học được coi là một trong những nhà văn đầu tiên viết truyện ngắn bằng chữ Quốc Ngữ của văn học Việt Nam hiện đại. Chuyện cô Chiêu Nhì của của ông đăng trên Tạp chí Nam Phong năm 1921, nằm trong hoàn cảnh buổi đầu sơ khai của văn chương sáng tác bằng chữ Quốc Ngữ nói trên. Mặc dù câu chuyện ra đời đã hơn một thế kỷ, nhưng nội dung câu chuyện nói về cách dạy con, cách làm người vẫn còn nguyên giá trị cho tới ngày nay. "Nhà sang gọi có người dạ, bảo có người vâng, nói dở không ai dám chê, làm dở không ai dám bẻ, tai chỉ nghe những tiếng phỉnh nịnh, mắt chỉ trông những người xu phụ. Như thế mà muốn cho con em có thói khiêm nhường làm sao được. Thực không hề dạy con kiêu căng mà kiêu căng đã thành ra cái thiên tính."