VĂN CHƯƠNG

Sông phù sa là truyện ngắn được giải ba giải thưởng của Hội nhà văn năm 1995 của Đào Phong Lan: Chiều đó, anh lên xe vào Ban Mê Thuột. Sau nửa tháng trời lặn lội dò hỏi khắp nơi, anh xông vào căn chòi lá nằm ở góc rẫy trồng lèo tèo vài cây đậu, cây bắp. Anh rút con dao găm sáng loáng đặt đánh cộp trên bàn trước hai khuôn mặt tái ngắt, đang run lẩy bẩy: Tụi bay muốn về hay muốn tao đâm cho mỗi đứa một nhát? Thằng con trai mồ hôi nhỏ giọt, đứa con gái níu tay anh oà lên khóc: - Nhưng... tụi em thương nhau, em không muốn xa ảnh.

Người ta bảo cưới vợ cưới chồng cấm kỵ vào tháng bảy mưa ngâu, nếu không sẽ lại như Ngưu Lang _ Chúc Nữ, biền biệt mỗi người một phương.

Nó chạy đến mách với má nó. Nhưng hôm nay, má vẫn ngồi im bên bàn không bênh vực nó, không kéo nó vào lòng hôn hít như mọi bữa. Dáng má rầu rĩ, hai mắt đỏ hoe. Má khoát tay bảo nó đi ra cho má được yên. Nó kinh ngạc nhìn má rồi lui vào trong chiếc giường trong góc nhà, úp mặt xuống gối khóc tức tưởi.

Chân Dung Kẻ Sĩ: MẸ CON CHỊ HẰNG là truyện ngắn đoạt Giải thưởng Hồ Chí Minh của nhà văn Nguyễn Minh Châu. Đây là truyện ngắn trong thời kỳ sáng tác thứ hai của ông, sau thời kỳ đầu của những tác phẩm mang tính sử thi. Một cô con gái vô tâm của ai đó trong chúng ta, tới một ngày, sự vô tâm đủ lớn, người sở hữu nó sẽ trở ra con người bạc bẽo. 

Thi thoảng trong lúc cắt, bào, cưa, đóng, anh lại hình dung về nàng, về một nơi nào đó nàng đang sống. Và không thể tự trả lời đích xác là nàng đang vò võ nhớ anh hay nàng đã lấy chồng. "Khổ thật, tại sao ta có thể đi một mình trong rừng vắng khi có thể bất cứ lúc nào con lợn rừng nanh dài mõm nhọn xuất hiện và phanh xác ta ra như bỡn mà không thấy sợ, như ta đã sợ mỗi khi định cất lời tình ái với nàng".

Tôi không gõ cửa, luồn tay qua lỗ nhỏ hất then như bao lần tôi đã từng mở. Người yêu của tôi không ở một mình. Tôi cắn môi. Trong quả thị vẫn chỉ là hột thị. Chàng hoạ sĩ của tôi đang gục đầu vào lòng cô người mẫu có nhiều nét tròn. Anh ngẩng khuôn mặt bết nước mưa hay nước mắt ngơ ngác nhìn tôi. Tôi bước xuống cầu thang từng bước một. Trời vẩn gió sũng đầy hạt nước. Hình như ngày cưới của ai cũng có mưa.

Ngoài cửa sổ, tiếng ve mùa hè lẫn đi trong tiếng gió lao xao. Tiếng những cử tọa trong tòa lúc có lúc không. - Sau tất cả những tội danh... Tòa tuyên án: Bồi thường thiệt hại cho gia đình 60 triệu đồng. Tịch thu toàn bộ tài sản hiện có gồm... Tử hình vì tội cố ý giết người.

Hoàng vẫn có thú đếm lửa trên sông. Bao nhiêu đốm lửa là bấy nhiêu chiếc thuyền. Thêm một đốm lửa là thêm một gia đình nhập cư vạn chài. Tuần trước, Hoàng phát hiện có cặp vợ chồng trẻ vừa xuống thuyền. Ðốm lửa mới xuất hiện cháy to nhất, thường về muộn nhất đậu sâu trong bến. Hoàng quả quyết: "Cô vợ không phải dân vạn chài nhà nòi, da trắng, chân tay thon, mặt hoa da phấn trông như con gái thị thành. Chắc là bỏ nhà đi theo chàng Trương Chi đây”.