PHIM All Quiet on the Western Front - Mặt Trận Miền Tây vẫn im lặng gầm vang Oscar 2023

Phiên bản điện ảnh thứ ba dựa trên cuốn tiểu thuyết của nhà văn người Đức Erich Maria Remarque đã chính thức bước vào cuộc đua mùa giải Oscar 2023 năm nay, khi nó nhận được tới 9 đề cử cho bức tượng vàng danh giá nhất thế giới điện ảnh toàn cầu. Đây cũng được cho là bộ phim Đức đắt nhất trong lịch sử của dịch vụ chiếu phim trực tuyến Netflix.

All Quiet on the Western Front - Mặt trận Miền tây vẫn Im tiếng súng - Ảnh GETTY IMAGES 

Trước đó, Hai phiên bản điện ảnh khác gồm phim All Quiet on the Western Front – sản xuất năm 1930 của Lewis Milestone, và phiên bản ít được biết đến hơn của Delbert Mann, All Quiet on the Western Front sản xuất năm 1979.

 Để bắt đầu về bộ phim đang náo động khắp Hollywood, trước hết, chúng ta tìm hiểu một chút về tiểu thuyết gia người Đức Erich Maria Remarque, cha đẻ của cuốn sách được chuyển thể thành các bộ phim điện ảnh nói trên. Remarque sinh năm 1898 tại Osnabrück. Cuốn tiểu thuyết đầu tiên của ông là sử thi phản chiến nổi tiếng All Quiet on the Western Front được xuất bản năm 1929. Điều khiến tác phẩm của ông trở nên đặc biệt là vì nó được viết dựa trên kinh nghiệm của chính tác giả, với tư cách là một người lính trong Thế chiến thứ nhất.

 Viết bởi một người lính, vì thế, cuốn tiểu thuyết và câu chuyện của ông, dù đã cách đây gần một thế kỷ, vẫn, và sẽ chưa hề bị lãng quên. Ít nhất là với một vận động viên đã từng năm lần vô địch thế giới ba môn phối hợp. Bạn không nghe nhầm đâu, chính xác là một nhà vô địch thế giới, một vận động viên, đã đưa tác phẩm của Remarque lên màn bạc lần thứ ba và nhận tới 9 đề cử giải Oscar năm nay.

 “Không bị lãng quên”, là còn bởi vì, tác phẩm của Remarque đã xác ngôn rằng, Chiến Tranh, dù đội lốt dưới bất cứ ngôn từ hoa mỹ nào, dù có là của một nhà thơ đầy lãng mạn, hay thậm chí một nhà hiền triết, thì vẫn tràn ngập đau thương, trần trụi và chết chóc, như nó vốn phải thế.

 Ngày nay, những tác phẩm văn chương, hay điện ảnh như vậy không còn có nhiều nữa. Chúng thường đứng về một phía của cuộc chiến, hoặc là ca ngợi chiến thắng, hoặc nếu không thì cũng bôi xấu phía còn lại.

 Thế giới quan của nhân loại đã bị bóp méo bởi các công ty truyền thông, bởi mạng xã hội. Con người, ngày càng nhìn chuyện xảy ra quanh mình theo định hướng của những công ty truyền thông. Trên thực tế, có vô vàn sự thật đã bị che giấu khi mà các mạng xã hội chỉ cho phép độc giả biết những gì phục vụ cho lợi ích của họ.

 Ai cũng biết, Twitter là một trong những mạng xã hội nổi tiếng nhất thế giới hiện nay. Thế nhưng, bạn có biết không, suốt những năm hoạt động, hàng loạt tài khoản người dùng của mạng xã hội này đã bị khóa. Điều này chỉ chấm dứt gần đây khi Elon Musk mua lại Twitter vào năm 2022. Kể từ đó, doanh nhân nổi tiếng của các con tàu vũ trụ Space X đã thổi một luồng gió tự do mới vào Twitter. Ông đã mở khóa cho hàng loạt tài khoản nổi tiếng. Không chỉ thế, Elon Musk còn giải thể gần hết đội ngũ kiểm duyệt lên đến hàng ngàn người của Twitter.

 Một bầu không khí tự do quét khắp Twitter khiến người ta đã có thể tiếp cận nhiều hơn tới những luồng thông tin đa chiều khắp thế giới, như gió và nắng, thổi và chiếu khắp hành tinh. 

Thế nhưng, khi Musk dỡ bỏ bộ máy kiểm duyệt, cũng là lúc nhiều người tự kiểm duyệt mình. Họ chặn các nguồn thông tin mà họ không muốn nghe thấy, nhìn thấy.

Thật đáng buồn, thông tin, sự thật… hay thậm chí là một cọng cỏ sẽ không biến mất theo cách như vậy. Nó luôn ở đấy, dù người này hay người kia có thích hay không.

Quay trở lại “All Quiet on the Western Front”, đây là một tác phẩm tuyệt vời, nó cho chúng ta cái nhìn đa chiều chưa từng thấy. Và sau gần một thế kỷ, vẫn có một người kiên trì đến ám ảnh, đeo đuổi giấc mơ làm tác phẩm ấy sống lại một lần nữa.

Tôi sẽ tiết lộ nhà vô địch thế giới ba môn phối hợp tôi nói tới bên trên liên quan gì tới câu chuyện chúng ta đang nói.

“Nhưng tôi tin vào câu chuyện này. All Quiet là cuốn tiểu thuyết chiến tranh đầu tiên mà tôi từng đọc, đã bị tước bỏ hoàn toàn thể loại catnip* - chủ nghĩa anh hùng và phiêu lưu. Đó là một câu chuyện về sự vô vọng và bất lực, về sự phản bội và cú sốc, về việc đánh mất nhân tính của chính mình cho đến khi điều duy nhất bạn còn lại là chiến tranh”.

Những cảm nhận bên trên là của Lesley Paterson chia sẻ với Hollywood Reporter. Lesley Paterson, bạn có thể tưởng tượng nổi không, cô ấy từng là vận động viên, nhà vô địch thế giới ba môn phối hợp, trước khi trở thành nhà biên kịch. Với tất cả sức mạnh và sự bền bỉ của một nhà vô địch, cô ấy đã kiên trì theo đuổi ước mơ về việc viết một bản chuyển thể mới của “All Quiet on the Western Front”.

Nhưng làm thế nào mà Lesley Paterson lại có thể khiến “All Quiet’ lần thứ ba trỗi dậy trên màn bạc và đang cất tiếng gầm tại mùa giải Oscar năm nay?

Vào năm 2016, tôi đứng ở vạch xuất phát trong cuộc đua thứ 263 của mình với tư cách là một vận động viên ba môn phối hợp chuyên nghiệp, chờ để lặn xuống những bọt sóng trên bờ biển Costa Rica và bơi quãng đường 1 dặm nhanh nhất trong đời, đạp xe địa hình 40km qua những con đường mòn trong rừng rậm và chạy 10 km trên đồi, tất cả ở nhiệt độ 40 độ C. Tôi đã năm lần vô địch thế giới tại sự kiện này, một vận động viên đua xe đạp leo núi chuyên nghiệp và một nhà vô địch chạy việt dã xuyên quốc gia. Lesley Paterson nói.

Tôi không chỉ muốn giành chiến thắng trong cuộc đua này, tôi phải giành chiến thắng vì  khoản thanh toán quyền chọn mua cho dự án đam mê của tôi, “All Quiet on the Western Front”, đã đến hạn vào tuần sau, và đây là cách duy nhất tôi có thể nhận được số tiền mặt năm chữ số để giữ cho giấc mơ của chúng tôi sống tiếp.

Nhưng đã có một chuyện không may xảy ra. Lesley đã bị gãy tay trước khi tranh tài một ngày.

Tôi không thể nghĩ ra cách nào để “All Quiet on the Western Front” sống lại một lần nữa trên màn ảnh, khi Lesley của chúng ta đứng trước vạch xuất phát khi đã bị gãy một cánh tay.

Nhà vô địch-nữ biên kịch thép Lesley Paterson nhận giải BAFTA - Ảnh GETTY IMAGES

Vào năm 2006, Lesley Paterson đã có bằng đại học và sau đại học về điện ảnh. Cô  khát khao khôn nguôi về những thử thách chuyển thể tác phẩm của nhà văn người Đức Erich Maria Remarque thành một bản phim điện ảnh thứ ba. Cô cùng người đồng hành, biên kịch Ian Stokell đã thuyết phục được các chủ sở hữu bản quyền của cuốn sách cho phép họ quyền mua. Và mặc dù, cả hai rất khó khăn về tài chính, họ thậm chí phải cầu xin gia hạn hợp đồng quyền chọn mỗi năm, đến nỗi họ quen thuộc và cảm thấy như đó là một cuộc đàm phán hòa bình của riêng mình.

May mắn thay, công việc hàng ngày của tôi với tư cách là một vận động viên sức bền lại là một sự chuẩn bị hoàn hảo, bởi vì với tôi, việc kiên trì đối mặt với thất bại chính là công việc của tôi. Lesley Paterson nói.

Nhưng những chuyện xảy ra nói trên, đối với Lesley Paterson có lẽ vẫn chưa là gì đối với những chông gai đã xảy ra với cô và đồng biên kịch Ian Stokell. Cô liên tục bị công kích trong suốt quá trình theo đuổi giấc mơ của mình.

Chúng tôi đã được thông báo rằng, kể lại “All Quiet on the Western Front” là một thách thức bất khả thi và thôi để nó yên đi. "Tôi không thể bán cái thứ đó! Tôi cần một John Wick nữ kìa!" một nam giám đốc điều hành của một studio nói. Lesley Paterson nhớ lại những can ngăn, và cả chỉ trích nhắm vào giấc mơ của cô.

Những người khác đưa ra những lời chỉ trích mang tính xây dựng hơn. “Đó là một kịch bản tuyệt vời, nhưng nó nói về Thế chiến thứ nhất.” Họ nói như vậy, nhưng Lesley Paterson coi đó là một đòn công kích chĩa về cô.

Nó, cuốn truyện, cũng nói về việc những người đàn ông da trắng giết những người đàn ông da trắng khác để giành quyền bá chủ của đế quốc (đòn công kích thứ hai). Đó là một câu chuyện được kể từ góc nhìn của bên thua cuộc (đòn công kích thứ ba) trong đó nhân vật chính chết (đòn công kích thứ tư). Ồ, và không ai nói tiếng Anh (đòn công kích thứ năm).

All Quiet là cuốn tiểu thuyết chiến tranh đầu tiên mà tôi từng đọc, trong đó nó đã loại bỏ hoàn toàn thể loại catnip - chủ nghĩa anh hùng và phiêu lưu. Nó là một câu chuyện về sự vô vọng và bất lực, về sự phản bội và cú sốc, về việc đánh mất nhân tính của chính mình cho đến khi điều duy nhất bạn còn lại là chiến tranh. Lesley Paterson nói về lý do tại sao cô yêu tác phẩm của Erich Maria Remarque cuồng nhiệt đến thế.

Rõ ràng, bất chấp những chỉ trích dù gay gắt thế nào, Lesley Paterson vẫn kiên trì theo đuổi kịch bản của mình và vững tin vào câu chuyện của nhà văn người Đức.

Làm thế nào mà nữ biên kịch của chúng ta lại có thể đứng vững trước những cơn sóng liên tiếp ào ạt đổ xuống cô, bằng một tinh thần kiên cường đến thế?

Hóa ra, Lesley đã tìm thấy sự một sự liên kết mạnh mẽ và bền bỉ giữa thể thao với sự sáng tạo.

Trên thực tế, phân cảnh mở đầu của bộ phim đến với tôi khi tôi đang trên đường chạy, cô nói.

Lesley đã tìm thấy một phương pháp kỳ lạ, mà ngay cả tôi, là một nhà biên kịch, cũng chưa từng thấy trong đời.

Trong khi luyện tập, tôi thường nghe phim điện ảnh và truyền hình. Với phần thoại đã được loại bỏ phần nhìn, bộ não của tôi tái tạo và tưởng tượng lại thế giới mà tôi đang nghe khi chạy qua hàng dặm đường.

Vào một buổi sáng lạnh cóng trong cuộc chạy bộ kéo dài sáu giờ ở cao nguyên Scotland, tôi đang nghe “Bản danh sách của Schindler” và bộ não của tôi đang tái tạo lại cảnh phim cô gái mặc áo khoác đỏ. Đầu tôi cứ trôi dạt đến vẻ đẹp tàn nhẫn của nó, sự tàn sát người vô tội. Khi tôi nhìn qua thung lũng Glencoe, tôi tức thì ngộ ra: Tôi biết chúng tôi muốn một cảnh mở đầu thật tàn bạo và sởn người, nhưng chính chiếc áo khoác đỏ đã truyền cảm hứng cho ý tưởng: Chúng tôi nên hướng về bộ quân phục, không phải sinh mạng con người - mạng người chỉ có giá trị bằng một bộ quân phục…

Năm 2009, Lesley Paterson đã dành một tuần ở Compiègne, ngoại ô Paris. Cô cùng chồng, tiến sĩ Simon Marshall, đến thăm toa tàu nơi hiệp định đình chiến được ký kết.

Chúng tôi bị thôi miên và ám ảnh bởi những chi tiết lịch sử nghiệt ngã của buổi sáng tháng 11 đó, dường như phản ánh chủ đề xương sống trong tác phẩm của Remarque. Từ 5 giờ sáng cho đến 11 giờ sáng, khoảng thời gian ngừng bắn - khi chiến tranh đã chính thức kết thúc - 2.738 người đã thiệt mạng vì các tin tức sai lầm và ý thích bất chợt của các tướng lĩnh tự phụ muốn củng cố danh tiếng thời hậu chiến của họ. Sự thật quá hấp dẫn để bỏ qua; ngay cả những chi tiết nhỏ nhất cũng ủng hộ việc mất liên lạc hoàn toàn giữa ra lệnh và nhận lệnh. Việc thêm cốt truyện đình chiến vào cao trào của bộ phim sẽ cung cấp bối cảnh lịch sử cho khán giả đương đại và mang lại một chút thời gian nghỉ ngơi khỏi chủ nghĩa hiện thực cảm xúc của cuộc Chiến tranh chiến hào**.

Mặt trận phía tây im tiếng súng, đáng lẽ, nó phải diễn ra như thế, chiến tranh đã kết thúc, những người lính sẽ được trở về nhà. Thế nhưng, sự đau xót đến tận cùng lại xảy ra, 2.738 người lính đã chết, vì các sai lầm của tin tức, hay vì mong muốn có thêm những tấm huy chương trên ngực áo của các tướng lãnh.

Quay trở lại cuộc tranh tài ở Costa Rica của Lesley Paterson, bạn biết không, bất chấp các cảnh báo của bác sĩ, cô ấy đã buộc cánh tay gãy của mình lên tay lái xe đạp, chạy với một cánh tay của T-rex arms và bơi bằng một tay.

Bất chấp mọi đau đớn về thể xác, Lesley Paterson cứ tiến về đích.

“Choáng váng vì đau, tôi tiếp tục tiến bước, mỗi bước trở thành một lá phiếu của riêng tôi chống lại những người chỉ trích, những người khiến tôi nhụt chí”, cô nói với Hollywood Reporter.

Như trong một bộ phim đầy kịch tính, nữ vận động viên thép của chúng ta cuối cùng đã chiến thắng cuộc đua Xterra Costa Rica. Nhưng cô đã bỏ lỡ buổi lễ trao huy chương.

Lesley Paterson không nói với bất cứ ai về vết thương của mình cho đến khi một nhà báo nhìn thấy cô với chiếc đai treo cánh tay trên chuyến bay về nhà.

“Giá như anh ấy biết tôi chỉ đơn giản là cố gắng mua một cuốn sách”, nữ biên kịch của bộ phim chống chiến tranh hoành tráng vừa giành được bảy giải BAFTA – một kỷ lục về số lượng BAFTA cao nhất giành được cho một bộ phim nói tiếng nước ngoài nói.

* Catnip: là một phương tiện đại chúng và các ngôi sao có khả năng gây ra sự cuồng loạn hàng loạt.

** Chiến tranh chiến hào (trench warfare): bắt nguồn trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, ở cuộc chiến tranh trong đó các lực lượng vũ trang đối lập tấn công, phản công và phòng thủ từ các hệ thống chiến hào tương đối kiên cố được đào trong lòng đất.

Bài viết của nhà biên kịch Nguyễn Đức Bình