CHIẾC ÁO RÁCH - Truyện ngắn Yến Lan

10-10-2023

Đánh giá 1 lượt đánh giá

Nhà văn Yến Lan (phải) và nhà văn Nguyễn Khải

Chân Dung Kẻ Sĩ: Yến Lan (1916-1998) sáng tác thơ từ sớm, cùng với Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, Quách Tấn ngồi chót vót riêng một nhóm gọi là Bàn thành tứ hữu nổi tiếng trên thi đàn. Tác giả của Bến My Lăng cùng với Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên làm thơ theo trường Thơ loạn (còn gọi là Thơ điên) với những trăng, xương, máu với hồn ma...

Bên cạnh đó, ông cũng sáng tác văn xuôi với các tác phẩm mang tính hiện thực phê phán, tiêu biểu như Chiếc Áo Rách, Chó Củi...

Năm 2007, Yến Lan được trao giải thưởng nhà nước với các Tập thơ: Những ngọn đèn, Tôi đến tôi yêu, Lẵng hoa hồng.

Tôi ngồi ở bóng cây Ké yểu điệu như dáng thư sinh, lắng nghe con chim lạ đậu trên cành, đang dường quên tất cả những sóng nắng chạy quanh mình, thả từng tiếng kêu ngọt như những lời thơ hay, rơi bừa bãi ở các chòm cây không động. Những khi chim ngừng giọng, tôi nhìn xa, nhìn xa, toàn trưa, toàn nắng.

Đã năm năm tôi trở lại đất này, những rừng núi kéo giăng trùng trùng điệp điệp quanh tôi không có gì thay đổi, cũng không có gì cũ kỹ, cây cỏ vẫn xanh tươi và mát như hồn một thiếu nữ đầy xuân.

Vải hoa lau, tơ đã sẩm ra màu lụa cũ, nhưng vẫn dài và vượt ra ngoài đám lá, theo gió, khẽ lắc đầu và yểu điệu và mơ mộng như Nàng.

Ồ! Sao nàng lâu ra quá thế ?

Từng lúc, tôi lắng nghe, nhưng trong dòng suối khuất bên kia hàng sậy, không có tiếng chân người lội. Đã mấy lần tôi được thấy Nàng nhẹ nhàng qua dòng nước trong như hồn trinh bạch ấy, và đã mấy lần tôi cảm thấy hồn tôi đầy hương lạ của hoa rừng.

Tôi bâng khuâng ngắm những chỉ mây mờ dợn sóng trên cao, trên tấm trời xanh nhàn nhạt, màu xanh như khao khát bóng hồng!

Có lẽ hôm nay Nàng bận, hay Nàng nghi ngờ tôi! Rồi tôi tiếc, tôi ân hận! Về nơi này làm gì để cô độc với những ý nghĩ phiền phức của mình?

Bốn hôm trước, kèm ngựa ở gốc suối Vối, tôi tình cờ ngắm Nàng đang đưa tay ngắt một cành sim dại. Những cánh hoa màu cánh sen nhạt nắng đang rung rinh như nũng nịu với bàn tay nhỏ bé, trắng trẻo, xinh xắn của Nàng.

Tôi là người thiếu đủ các thứ tình, gặp Nàng, sao tự nhiên hồn tràn ngập cả những gì đã đầy đủ quá, đầy đủ cho đến như phải trào ra ở đằng miệng bằng lời yêu đương nhẹ như tơ nhện, trào ra ở đằng mắt bằng những tiếng nói thầm kín như cô phòng những cung nữ đang xuân. Có bao giờ tôi còn được như thế hay không, hỡi Thượng Đế ? Và tôi mến Nàng, lần đầu tiên tôi không dám tin ở lòng nhân loại.

Tôi với Nàng đứng yên ở đó lâu lắm, mãi khi nghe tiếng bò rống ở bên kia gộp đá, Nàng mới e thẹn bước đi! À thì ra Nàng là một nàng đi chăn!

Những khoảng rừng nhỏ mọc lém trong các rặng núi nhô cao, mà tôi đứng ở ven chân, trong nắng hấp, đã nổi bật lên và ra lắm màu sắc như là lạ lùng, như là huyền ảo!

Tôi cũng lải rải bước theo Nàng. Nàng thẹn thùng quay mặt đi, dừng lại, lấy chân xỏa lên mặt cỏ xanh dìu dịu và khẽ cựa mình.

Tôi nhận thấy như có những lượn sóng bồi hồi đang nhẹ ẩy Nàng ra gọp đá mà Nàng đang tựa.

- Cô có nước?

Nàng nghe hỏi, không dám day mặt lại, má Nàng đỏ ửng lên, có bao giờ tôi đê mê hơn, man mác hơn ? Tôi hỏi tiếp:

- Cô có, cho tôi xin nhờ một hớp nước, đi cô!

Nàng ngồi xuống cỏ, dáng lanh lẹn như chim vành khuyên, nhưng vẫn thẹn thùng không nói.

À thì ra nàng đang mặc một manh áo rách. Tay bên phải đã cụt lên tới vai, và vạt trước , vạt sau tước từng đường dài.

Nàng nhìn tôi như van lơn cho tôi đi, cho tôi đừng thấy cái tơi tả trên thân hình ngả ngọc của một kiếp sơn nhân!

Đôi dép mo Nàng mang khẽ động từng tiếng khô khan trên gôp đá, rồi vội vàng Nàng đứng lên, lảng tránh vào lùm cây mà hoa chỉ nở một màu...

Tôi vẫn thong thả vọng theo: - Tôi khát lắm, xin cô một hớp nước.

Một chốc Nàng hiện ra, như một ánh sao sa, như một đường tràng lạc, tất cả rơi vào hồn tôi với những ý bất diệt của một tình yêu đang nhốm.

Nàng đem nước ra cho tôi uống. Nàng chỉ giúp cho một con người đang khỏi khát mà thôi.

Nàng là Tiên vì sắc đẹp, là nắng vì Hồng, là rừng vì Mát. Uống nước xong thân hình tôi nhẹ nhàng dường như có thể lâng lâng bay đến quảng không nhạt nắng. Tôi ngây ngất, đê mê, chẳng còn biết gì đã có quanh mình.

Nắng rây kia ư ? Với tôi đó là ánh trăng một đêm thu sạch.

Ve gọi kia ư ? Là bản đàn của một tối tân hôn. Rồi tôi lên yên, tôi ghi nhớ nơi gặp gỡ, sự gặp gỡ thiêng liêng thứ nhất trong đời.

Người đi chăn tôi gặp hôm nay là một lực điền! Tóc anh ta đã lâu chưa cúp, mọc chỉa xuống cổ áo, mọc vượt ra mang tai, làm rõ bật cái cằm vuông dưới cặp môi mím vào và sóng mủi gãy!

Chiếc áo rách mà anh ta mặc trông kỳ cục và thô bỉ làm sao. Ánh nắng hôm nay khác với hôm gặp Nàng, vàng cháy như hung ác thiêu đốt muôn loài.

Nước anh ta đưa cho tôi uống, có vị gì mằn mặn, có vị gì chua chua. Tôi thất vọng nhìn đó đây trong khi anh ta chất phác nhìn áo quần tôi mặc.

Cánh mây tang bay trên nền trời lam, tưới qua ánh mặt trời, đi đến đâu, cỏ cây râm mát đến đó. Những đầu núi xa, vẫn hùng dũng vươn cao trong sức oi ả của nắng vàng hanh.

Tôi hỏi người đi chăn ấy:

- Anh ở đồng nào về chăn đây?

- Tôi ở ấp Thượng An.

- Xa?

- Không, gần đây, qua hai dòng suối là tới !

- Sao lâu nay tôi không gặp ?

- Tôi đi chăn thế cho một người chứ thường vẫn ở nhà!

Bao nhiêu ý nghĩ lắng trong hồn tôi đều bùng dậy! Lúc bấy giờ, tôi nhớ nhìn ra đàn bò đang ăn cỏ ở dưới đồi kia là đàn bò của Nàng. Của Nàng, và vò nước nhỏ tôi đang uống đã thường được gần gụi với khuông miệng tươi như đào non kia nữa!

Nàng ơi Nàng! Sao Nàng không ra? hay đó là một sự thử thách! Tôi muốn hỏi ngay người đàn ông cục mịch này, tôi muốn xẻ hầu anh ta trước khi anh ta thốt lên tiếng nói để uống lòng anh, uống sự thật của tâm can anh.

Bỗng anh ta tự nhiên hỏi tôi:

- Thầy đi ngang đây, lúc nãy có thấy một đám ma?

Có gì lạnh lẽo, lạnh buốt tê tái thổi vào tôi. Hồ mắt tôi như bị sa mù làm vẩn, tôi không thấy được gì . Có phải trước mặt tôi có ánh nắng hay không, hay là tấm màn đỏ chói phản chiếu nên vì một bó đuốc đưa ma? Tôi không đứng vững được nữa, bể đầu tôi đang có sóng dậy, tôi há hốc miệng ra để nghe người đi chăn kia tiếp:

- À quên thầy thấy làm sao được, đám ma đi sớm lắm kia mà, tội nghiệp!

Tôi rú lên:

- Ai, đám ma ai? Có lẽ anh ta ngạc nhiên lắm, sao mà tôi ghét anh ta, tôi ghét cái vẻ chậm chạp, rù rờ của anh ta quá thế ? Anh thong thả để vò nước xuống, thong thả chỉ vào xóm xa, thong thả lắp bắp nói: - Ông Phó làng Cửu An !

Còn Nàng, tôi lại nhớ đến Nàng ngay:

- Có lẽ anh đi chăn thế cho một người con gái ?

Anh ta trố mắt nhìn tôi:

- Sao thầy biết ?

- Vì tôi thường xin nước cô ta, cũng như đã xin anh !

Anh ta gật đầu rồi vu vơ đưa tiếng hát, những bài hát chiều chiều xinh như màu da thiếu nữ! Tiếng vang vọng thung lũng phản dội lại, thon lỏn như tiếng động của những quả cây chín vào trên mặt bông đá có âm thanh. Tôi hỏi tiếp :

- Sao cô ấy hôm nay không đi chăn ?

Anh ta lại lơ đểnh và ngớ ngẩn quá, đưa mắt nhìn đường cong của núi, những đường đèo nho nhỏ vắt ngang rồi hỏi lại tôi :

- Thầy ở đâu về đây ?

- Tôi ở phố !

Cũng một câu hỏi như Nàng hôm nọ, nhưng khác Nàng, anh ta reo:

- À ở phố vui lắm thầy nhỉ, và sang trọng lắm nhỉ? Thảo nào!

Tôi bực mình hỏi:

- Cô ấy hôm nay sao không đi chăn? Anh ta tự nhiên đáp!

Chả biết mà dường như cô ta ở nhà may vá gì ấy.

À thì ra Nàng không muốn mang mãi chiếc áo trước mặt tôi. Nàng không muốn cho tôi thấy sự nghèo đói bao phủ rõ ràng lên trên cái Đẹp !

Viết theo hồi ký của anh XK

TTTN số 22

Yến Lan

KÝ SỰ CAO LẠNG - NGUYỄN HUY TƯỞNG
Chân Dung Kẻ Sĩ: Ký sự Cao Lạng của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng được ghi nhận là một trong những tác phẩm dài hơi đầu tiên của nền văn học kháng chiến chống thực dân xâm lược Pháp, đại diện xuất sắc cho thể loại ký sự trong văn học sử Việt Nam thời hiện đại. Tác phẩm như một thiên sử thi, ghi lại những diễn biến lần đầu tiên Quân Đội Nhân Dân Việt Nam tiến công quân xâm lược Pháp, do đích thân Hồ Chủ Tịch ra trận chỉ đạo, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đảm nhận trọng trách chỉ huy trưởng chiến dịch. Ký Sự Cao Lạng cùng với một số tác phẩm khác của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đã được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh (giải thưởng diễn ra 5 năm một lần) trong lần đầu tiên giải thưởng này được tổ chức năm 1996.
MÙA GỤ - Truyện thiếu nhi Trần Tâm
Chân Dung Kẻ Sĩ: Mùa Gụ là truyện ngắn trong tập Ngày mai sẽ nắng của nhà văn Trần Tâm, Nxb Kim Đồng in năm 2002.
ĐI COI NƯỚC -Truyện ngắn Nguyễn Trọng Nghĩa
Chân Dung Kẻ Sĩ: Chuyện của nhà văn gốc Cà Mau, về miền sông nước...
CHUYẾN XE CUỐI NĂM - Truyện ngắn Thanh Tịnh
Chuyến xe lửa đêm ra Bắc hôm nay có vẻ hấp tấp vội vàng như người đi trốn nợ. Thỉnh thoảng đầu xe lại thét vội giữa quãng đồng không, xa xa. Nghe như hơi thở của đêm vắng.
LÀN GIÓ CHẢY QUA – Truyện ngắn Lê Minh Khuê
Chân Dung Kẻ Sĩ: Làn gió chảy qua là truyện ngắn trong tập truyện cùng tên được trao Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2016.
THÁNG BẢY – Truyện ngắn Phan Thị Vàng Anh
Chân Dung Kẻ Sĩ: Tháng Bảy là truyện không ngắn như những truyện ngắn khác mà nhà văn Phan Thị Vàng Anh thường viết, nó dài hơn hẳn. Truyện được viết khi tác giả tham dự chương trình viết văn của Đại học Iowa, Mỹ, đăng trên TTCT năm 1996.
HỌC TRÒ GIÀ – Truyện ngắn Trần Kim Trắc
Chân Dung Kẻ Sĩ: Nhà văn quê gốc Chợ Gạo Trần Kim Trắc, còn được biết đến với tên gọi Ông Thiềm Thừ, theo tên một truyện ngắn xuất sắc của ông, là một trong những cây đại thụ của văn chương Nam Bộ. Truyện nào của ông, cũng như gieo những cơn mưa Nam Bộ, thấm đẫm từng trải và bạt ngàn vốn sống lên văn đàn.
ĐẢO CỦA DÂN NGỤ CƯ – Truyện ngắn Đỗ Phước Tiến
Chân Dung Kẻ Sĩ: Truyện ngắn Đảo của dân ngụ cư của nhà văn Đỗ Phước Tiến in trên báo Văn học và Dư luận năm 1992, ngay lập tức đã gây chú ý tới đông đảo độc giả yêu mến văn chương. Năm 1994, Đảo của dân ngụ cư đã được dịch sang tiếng Pháp với tựa Terre des éphémères và được lấy làm tên cho một tập truyện xuất bản ở Paris. Truyện cũng được dịch sang tiếng Anh với tựa The Way Station trong tuyển tập Night, Again xuất bản tại New York năm 1996. Đến năm 2016, tại Việt Nam, nó được chuyển thể thành phim điện ảnh cùng tên do Hồng Ánh đạo diễn.
THẾ GIAN MỘT THẺO NHÂN TÌNH – Truyện ngắn Nguyễn Trọng Nghĩa
Chân Dung Kẻ Sĩ: Truyện ngắn THẾ GIAN MỘT THẺO NHÂN TÌNH của Nhà văn Cà Mau Nguyễn Trọng Nghĩa in lần đầu trên báo Tuổi trẻ chủ nhật sau đó in trong tuyển tập Truyện ngắn hay Tuổi Trẻ Chủ Nhật, nhà xuất bản Trẻ 2005.
ĐIỆU MAMBO HƯ ẢO – Truyện ngắn Nguyễn Đình Tú
Chân Dung Kẻ Sĩ: Nhà văn Nguyễn Đình Tú đến với văn chương từ cuộc thi Tác Phẩm Tuổi Xanh của Báo Tiền Phong năm 1995, với giải thưởng cho truyện ngắn Niềm vui của một dòng họ. Nhưng phải tới khi đạt giải nhì cuộc thi văn chương của Tạp chí Văn nghệ Quân đội năm 1999, anh mới chính thức rẽ vào làng văn và trở thành một trong những nhà văn thế hệ 197x viết nhiều và đa dạng thể loại thành công nhất hiện nay.

Thư, bài vở cộng tác vui lòng gửi tới Email:

cdks@chandungkesi.com

Vui lòng ghi rõ nguồn khi copy nội dung từ website này.