VĂN CHƯƠNG

Chân Dung Kẻ Sĩ: Nhà văn Khuất Quang Thụy được độc giả biết đến qua các tác phẩm nổi tiếng Trong cơn gió lốc, Không phải trò đùa, Góc tăm tối cuối cùng. Năm 2007, ông được Nhà nước vinh danh và trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật cho các tác phẩm nói trên.

Chân Dung Kẻ Sĩ: Nhà văn Vũ Hạnh là tác giả của Bút Máu, tập truyện ngắn được trao Giải thưởng Nhà Nước năm 2007. Các sáng tác của ông trong Nhóm Bách Khoa của Huỳnh Văn Lang ở Miền Nam trước 1975, gồm các tên tuổi như Võ Phiến, Võ Hồng, Vũ Hạnh, Nguyễn Hiến Lê, Lê Văn Siêu..., một cách thần kỳ, đã truyền những cảm hứng yêu nước tới độc giả.
Người ta nói rằng tên đầu nậu này trước kia là một công tử nhà giàu, học hành đàng hoàng, nhưng sau ăn chơi luông tuồng, cờ bạc, hút sách, đĩ bợm, nên bị gia đình từ bỏ rồi đi ăn cướp. Trên con đường đời mà không vững vàng tay lái, không biết rà thắng kịp thời thì lao xuống hố, đó là cái chắc.

Chân Dung Kẻ Sĩ: Hạnh là truyện ngắn nổi tiếng trong tập truyện cùng tên của nhà văn Khái Hưng in năm 1938. Hạnh không chỉ được độc giả yêu thích, văn đàn đánh giá cao, mà còn được coi là một tác phẩm đắc ý của chính nhà văn Khái Hưng.

Kể nàng tìm cớ tuyệt giao thì cũng được, thì cũng chẳng khó khăn gì. Phiền một nỗi thời chưa cưới của nàng đã kéo dài quá. Ai ai cũng biết rằng nàng là vị hôn thê của Phát. Ai ai cũng nói đến. Hơn thế, người ta coi hai người như đã thành vợ chồng rồi. Chẳng lẽ bây giờ câu chuyện lấy nhau bỗng im bặt đi! Như cái pháo tịt ngòi? Thế còn ê chề hơn là nhắm mắt lấy nhau vậy. Giá Phát xin thôi, thì đã đi một lẽ. ừ, giá Phát xin thôi...

Mì là cô gái đẹp nhất làng. Tất cả những người con trai đều công nhận thế. Vả anh nào cũng ngấp nghé muốn phải lòng. Nàng chẳng kiêu kỳ chi đâu, nhưng yêu được nàng cũng không phải là dễ. Bởi vì nàng nhan sắc. Bởi vì nàng lại biết chữ nữa. Sự biết chữ của một người con gái ở làng Nghĩa đô quả là một tài hoa hiếm có. Nàng viết hộ thư những người hàng xóm. Nàng đọc truyện Hoàng Trừu vanh vách. Nàng thông thạo về đường tiểu thuyết lắm. Bởi vậy, đã xảy ra một chuyện tức cười về chữ nghĩa khó khăn ấy.

Con sẽ tự tử, con sẽ chết để chứng minh cho cô và dượng là con không biết gì! Dẫu sao, hắn vẫn là tên giang hồ có gốc gác của một gia đình tử tế. Hắn nhảy bổ như cắt, bay vào phòng thằng nhỏ. Hắn nhìn rõ, thằng bé nước mắt lưng vực. Người đàn bà đang ôm lấy đứa trẻ và vợ hắn lại ôm lấy vai người đàn bà. Hắn quay ra ngoài. Ôm lấy đầu gục xuống mặt đệm sa-lông. Lấy cái gối úp lấy mặt. Nửa tiếng sau. Hắn ra chốt cửa, sau khi người đàn bà và thằng bé lí nhí chào hắn. Từ hành lang vọng lên liếng bàn bạc rì rào. Hắn hình dung ra chiếc xe của họ bò loằng ngoằng trượt trên con đường còn nhầy nhụa giá băng. Trời lại sắp tối rồi và tuyết vẫn không ngừng rơi...

Cái đời đầu đường xó chợ ấy ngay từ thuở còn nhỏ đã dạy cho tôi hiểu rằng: muốn cho người ta dễ có lòng thiện thì phải làm thế nào cho người ta khỏi nghèo khổ, mà một xã hội nghèo khổ thì bao giờ cũng dễ thành một xã hội xấu xa.

Chân Dung Kẻ Sĩ: Di cảo của cha là truyện ngắn in trong Mây Hồng, tập truyện ngắn mới nhất của nhà văn Nguyễn Trường, NXB Thanh Niên in năm 2023. Trước đó, truyện in trên Báo Văn nghệ số xuân 2022.